In het spoor van Jubal
In de Bijbel is Jubal de stamvader van allen die kunst maken. Dit jaar neemt elke scribent u mee naar een boek, film, muziekstuk of ander kunstwerk dat haar of hem inspireert. Deze keer schrijft ds. Anna van der Maas, geestelijk verzorger Deventer Ziekenhuis over een voor haar inspirerend kunstvoorwerp.
Een Afrikaanse vriendenkring, uit één stuk hout gesneden
, staat bij ons in de logeerkamer. Ik heb deze lang geleden gekregen, nadat ik gesproken had bij een uitvaart van een jongeman die bij een verkeersongeval om het leven was gekomen. De familie wilde met de vriendenkring uitdrukken: ‘Ook al is hij overleden, hij blijft altijd bij ons horen.’
Toen ik nog in de ouderenzorg werkte, nam ik deze vriendenkring wel eens mee om bewoners te laten zien en voelen. Alle figuren kunnen los van elkaar bewegen, maar er één figuur tussenuit halen kan niet, omdat ze bij elkaar zijn ‘ingehaakt’. Als er één figuur beweegt, bewegen de anderen mee. Iemand merkte eens op, toen ze de vriendenkring in de handen had: ‘Je kunt niet echt vallen, want je wordt altijd opgevangen. Dat is ook wat ik geloof.’
In het ziekenhuis gebruiken we een kleine vriendenkring met een (elektrisch) kaarsje in het midden bij het stervensritueel. Af en toe zijn we als geestelijk verzorgers betrokken bij een stervensritueel op de kamer van een patiënt. Meestal zijn er familieleden, vrienden of buren bij aanwezig. De vriendenkring symboliseert wat je daar probeert te doen: elkaar vasthouden, licht zoeken, uitspreken wat je voor elkaar betekent, elkaar zegenen met goede woorden, cirkelen rond het geheim van leven en sterven. Als we het kaarsje in het midden van de vriendenkring aansteken, is dat een verwijzing naar iets dat nauwelijks in woorden te zeggen is: het geheim van het licht dat sterker is dan het donker; het licht dat schijnt voor allen in de kring; het licht van Christus…
Een vriendkring is te koop in alle soorten en maten. Is het kunst? Toch moest ik hieraan denken bij de vraag iets te schrijven over een kunstwerk dat mij inspireert. De houten vriendenkring symboliseert voor mij niet alleen de kleine, vertrouwde kringen waartoe ik behoor. De kring staat ook symbool voor het grote verband waar wij allen deel van uitmaken, de verbondenheid van al wat leeft. Dat we uit hetzelfde hout gesneden zijn, onlosmakelijk met elkaar verbonden, geroepen tot vriendschap en betrokkenheid op elkaar. Het doet me denken aan het beeld van het Lichaam van Christus uit I Korintiërs 12: ‘Wanneer er één lijdt, lijden alle anderen mee; wanneer er één met respect behandeld wordt, delen alle anderen in de vreugde.’ Voor mij is dát de kunst: leven vanuit het besef dat we ten diepste verbonden zijn, aangewezen op elkaar, geïnspireerd door het Licht dat blijft…
